Służba Zwycięstwu Polski

Dziś obchodzimy 72. rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego. W historiografii przyjęto, że początkiem Polski Podziemnej jest 27 września 1939 r., a dokładnie decyzja generała Juliusza Rómmla o powołaniu do życia konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski (SZP), której dowódcą został generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz. Gen. Rómmel otrzymał od Naczelnego Wodza (gen. Edward Rydz-Śmigły) pełnomocnictwa, na mocy których wydał rozkaz ger. Tokarzwskiemu-Karaszewiczowi:

Dane mi przez Naczelnego Wodza w porozumieniu z Rządem pełnomocnictwo dowodzenia w wojnie z najazdem na całym obszarze Państwa, przekazuję gen. bryg. Michałowi Tadeuszowi Tokarzewskiemu-Karaszewiczowi z zadaniem prowadzenia dalszej walki o utrzymanie niepodległości i calości granic. – J. Rómmel, gen. dyw.

— „AK w dokumentach 1939-1945”, t1, str 2; SBN 950134805, Gryf Printers Ltd., London,1970

SZP była pierwszą tajną organizacją założoną odgórnie, jej uformowanie wynikało z decyzji ówczesnych władz polskich. Równolegle do SZP działały jeszcze inne konspiracyjne grupy, jednak nie miały one tak wielkiego zasięgu czy poparcia rządzących. Do takich organizacji należało między innymi: „Ojczyzna” ks. Józefa Prądzyńskiego, Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Kaszubski”, Organizacja Orła Białego, Pogotowie Obywatelskie, Komenda Obrońców Polski, Polska Niepodległa czy Tajna Armia Polska. W latach 1939/1940 działało ponad 150 struktur konspiracyjnych, a przez całą II wojnę światową było ich ok. 300.

Służba Zwycięstwu Polski nie działała zbyt długo, a jej poczynania były często blokowane przez następcę Rydza-Śmigłego na stanowisku Naczelnego Wodza – gen. Władysława Sikorskiego, który obawiał się piłsudczyków w strukturach SZP i zbyt silnej organizacji działającej na terenie okupowanej Rzeczpospolitej. Sikorski był przekonany, że Alianci szybko pokonają III Rzeszę, dlatego nie chciał mieć konkurencyjnych ośrodków pretendujących do dzierżenia władzy w wolnej Polsce.

Tokarzewski dynamicznie przystąpił do tworzenia SZP. Współpracował między innymi ze Stefanem Starzyńskim, Maciejem Ratajem, a także innymi liderami przedwojennych stronnictw opozycyjnych. Działalność Służby Zwycięstwa Polski została zakończona 13 listopada, gdy na mocy decyzji gen. Sikorskiego, premiera Rządu na Uchodźstwie, została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, którego komendantem został gen. Kazimierz Sosnkowski. ZWZ miało siedzibę w Paryżu, jednak pod koniec czerwca 1940 r. zdecydowano przenieść kwaterę główną do Warszawy, a nowym komendantem został gen. Stefan Rowecki.

Na zakończenie tego wpisu zachęcam do obejrzenia pierwszego odcinka polskiego serialu poświęconego Polsce Podziemnej: